ในวันแรม 4 ค่ำเดือน 9 และ แรม 4 ค่ำเดือน 10 ของทุกปี จะถูกกำหนดให้เป็น “วันคเณศจตุรถี” ซึ่งเป็นวันที่ “พระพิฆเนศ” เทพเจ้าแห่งความสำเร็จ จะเสด็จลงมายังโลกมนุษย์เพื่อประทานพร ความโชคดี ช่วยเหลือมนุษย์ วันดังกล่าวนี้จะถูกกำหนดที่แน่นอนอีกครั้ง ในปี 2567 ตรงกับวันที่ 7 กันยายน ถึง วันที่ 17 กันยายน 2567 เป็นเวลา 10 วัน
วันคเณศจตุรถี หรือ เทศกาลคเณศจตุรถี คืออะไร
คเณศจตุรถี คือ พิธีสักการะพระคเณศ โดยถือกันว่าเป็นเทศกาลแห่งการเฉลิมฉลอง เนื่องในวันที่ตรงกับวันประสูติของพระพิฆเนศ โดย “จตุรถี” แปลว่า ลำดับที่ 4 เป็นการใช้คำที่หมายถึง วันขึ้น 4 ค่ำ (ศุกลปักษะ จตุรถี) ในเดือนภัทรบท (Bhadrapad) หรือขึ้น 4 ค่ำ เดือน 10 ตามปฏิทินฮินดู ซึ่งวันคเณศจตุรถี หรือ เทศกาลคเณศจตุรถี แต่ละปีจะไม่ตรงกัน
ในพิธีจะมีการปั้นเทวรูปพระพิฆเนศจากวัสดุธรรมชาติ แล้วประดิษฐานบนมณฑป โดยต้องเชิญพราหมณ์มาทำพิธี “ปราณประติษฐา” เพื่อทำให้เทวรูปมีความศักดิ์สิทธิ์ จากนั้นทำการบูชา 16 ขั้นตอนตามหลักศาสนาที่เรียกว่า “โษทโศปจาร” ตามด้วยสวดมนต์คเณศาถรวศีรษะ หรือ คเณศอุปนิษัทในคัมภีร์พระเวท และทำการบูชาด้วยประทีปหรือการอารตี เป็นขั้นตอนสุดท้าย นอกจากนี้ชาวฮินดูที่มีศรัทธาจะถือพรต อดอาหาร ทานแต่มังสวิรัติ ในช่วงเทศกาลจตุรถีอีกด้วย ในทุกวันจะมีการสวดมนตร์และทำพิธีอารตี เมื่อสิ้นสุดการบูชาแล้ว จะมีการทำพิธีที่เรียกว่า “พิธีวิสรชัน” หรือการส่งเทพเจ้ากลับสู่สวรรค์ ด้วยการนำเทวรูปที่ทำการบูชาไปลอยน้ำ
ของไหว้ในวันคณศจตุรถี
- องค์พระพิฆเนศ
- ข้าวสารที่ใช้หุงปกติ
- ผลไม้มงคล เช่น มะม่วง
- ขนมลาดู ขนมโมทกะ
- หนูมุสิกกะ 1 คู่
- น้ำสะอาด น้ำนมจืด โยเกิร์ต เนยกรีก น้ำผึ้ง
- พวงมาลัยแขก
- ผ้าห่มองค์
- เครื่องประดับ
- ธัญพืชมงคล 9 ชนิด
- ผงสำหรับจุ่มเจิม ผงซินดู ผงกุมกุม ผงจันทร์
- เทียนดวงประทีป 2 ถ้วย
- กำยาน 2 แท่ง
- หญ้าแพรก 1 กำ
วิธีการสรงน้ำพระพิฆเนศ ที่บ้าน
“โอม ศรี คเณศายะ นะมะฮา” ข้าพเจ้าขอเชิญพระองค์ ประทับยังแท่นที่เตรียมไว้ จากนั้น เริ่มพิธีสรงน้ำพระพิฆเนศ แล้วเช็คทำความสะอาด เชิญกลับขึ้นแท่น แล้วบอกท่านไปว่าเราเตรียมอะไรมาถวายบ้าง แล้วน้ำสิ่งเหล่านั้นถวาย
บทสวดบูชาแบบสั้น
โอม ศรี คเณศายะ นะมะหะ (3, 5, 7, 9 จบ สวดตามสะดวก)
อย่างไรก็ตาม หากเราหาของไหว้ได้ทั้งหมดก็ดี แต่หากหาไม่ได้ทั้งหมดไม่ต้องเครียด ตามแต่เราหาได้และทำด้วยใจตั้งจิตมั่นให้บริสุทธิ์ ก็ถือว่าเป็นสิริมงคลแล้ว
