การนอนเป็นการพักผ่อนร่างกายที่สำคัญสำหรับสุขภาพร่างกายและจิตใจที่ดี โดยเฉพาะสมองที่ต้องอาศัยการนอนที่เพียงพอจึงจะทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ การนอนไม่พอหรืออดนอนย่อมส่งผลเสียต่อร่างกายอย่างมาก
รู้จักรอบของการนอนหลับ
โดยการนอนหลับแบ่งได้ 4 ระยะ ได้แก่
1.ระยะหลับตื้น (NREM1; เริ่มง่วง)
เป็นช่วงที่เริ่มหลับ กล้ามเนื้อเริ่มผ่อนคลายและเคลื่อนไหวช้าลง เราอาจรู้สึกเหมือนกำลังจะหลับ หากถูกปลุกให้ตื่นจะไม่ค่อยง่วงหรืออาจรู้สึกว่ายังไม่ได้นอน การนอนระยะนี้ไม่ค่อยส่งผลต่อร่างกายมากเท่าไหร่
2.ระยะก่อนหลับลึก (NREM2; ผล็อยหลับหรือเคลิ้มหลับ)
เป็นช่วงที่ร่างกายเข้าสู่การนอนหลับอย่างเต็มที่ กล้ามเนื้อเริ่มผ่อนคลายมากขึ้น หัวใจเต้นช้าลง และอุณหภูมิร่างกายลดลง การนอนระยะนี้ส่งผลต่อร่างกายทั้งกระตุ้นความจำระยะสั้น รวมถึงเพิ่มสมาธิได้
3.ระยะหลับลึก (NREM; ช่วงหลับลึก)
เป็นช่วงที่สมองทำงานช้าลง ร่างกายจะไม่ค่อยตอบสนองต่อสิ่งเร้าภายนอก ร่างกายจะซ่อมแซมกล้ามเนื้อ เสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน มีการหลั่งฮอร์โมนเติบโต (growth hormones) ฟื้นฟูสุขภาพจากความเครียด และเกี่ยวข้องกับกระบวนการนำความรู้ใหม่ ความทรงจำใหม่ มาเก็บให้เป็นความทรงจำถาวรในสมองเป็นความทรงจำระยะยาว (memory consolidation)
4.ระยะหลับฝัน (REM; REM sleep)
เป็นช่วงที่ดวงตาเคลื่อนไหวไปมาอย่างรวดเร็ว สมองจะทำงานใกล้เคียงกับตอนที่เราตื่น ความฝันต่างๆ จะเกิดขึ้นในช่วงนี้ การหลับช่วงนี้จะช่วยเสริมสร้างความจำระยะยาว โดยนำประสบการณ์ต่างๆ มาจัดระบบและบันทึกลงในสมองส่วนความจำระยะยาว การนอนหลับที่เพียงพอช่วยให้เรารักษาและเรียกข้อมูลได้ดีขึ้น ซึ่งส่งผลต่อการเรียนรู้และประสิทธิภาพในการเรียนรู้ของเรา
วงจรการนอนหลับ (Sleep Cycle) ทำงานอย่างไร
ในขณะที่เราเริ่มหลับนั้น เราจะเข้าสู่ระยะที่ 1 และค่อยๆไปสู่ระยะที่ 2, 3 ตามลำดับ แล้วจึงถอยกลับมาเข้าสู่ระยะที่ 3 ไประยะที่ 2, 1 จากนั้นจึงเข้าสู่ ระยะ 4 แล้วจึงเริ่มกลับมาเข้าสู่ระยะที่ 1, 2, 3 ใหม่อีกครั้ง ซึ่งเป็นการเริ่มรอบใหม่ของวงจรของการนอนหลับ จากจุดเริ่มต้นของระยะที่ 4 ไปสู่จุดเริ่มต้นของระยะที่4 อีกรอบหนึ่ง จะเรียกว่า รอบการนอน (Sleep Cycle) ซึ่ง 1 รอบการนอนนั้นใช้เวลาประมาณ 90 นาที ซึ่งประกอบไปด้วยช่วงระยะที่ 1,2,3 ประมาณ 80 นาทีและช่วงระยะที่ 4 อีก 10 นาทีในหนึ่งคืนของการนอน ควรจะมีจำนวนรอบการนอนประมาณ 3-6 รอบ จึงจะถือว่าเป็นการนอนที่ดีและมีประสิทธิภาพ
การนอนนั้นมีความสำคัญต่อร่างกายมาก ดังนั้นควรนอนหลับประมาณ 7-9 ชั่วโมงต่อคืน เพื่อให้มีสุขภาพที่ดีทั้งร่างกายและจิตใจ และมีพลังงานเพียงพอสำหรับการดำเนินชีวิตประจำวัน
