คุณเป็นคนหนึ่งที่กำลังพยายามลดน้ำหนักด้วยการควบคุมอาหารและออกกำลังกาย แต่ตัวเลขบนตาชั่งกลับไม่ขยับเลยใช่ไหม ปัญหานี้อาจไม่ได้อยู่ที่ความพยายามของคุณ แต่อยู่ที่ “ระบบเผาผลาญพัง หรือ ระบบเผาผลาญเสื่อม” ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่หลายคนมองข้าม ระบบเผาผลาญที่ทำงานผิดปกติไม่เพียงแต่ทำให้การลดน้ำหนักเป็นเรื่องยาก แต่ยังส่งผลต่อสุขภาพในระยะยาวได้ด้วย
ระบบเผาผลาญ คืออะไร
โดยปกติร่างกายคนเรามีการเผาผลาญตลอดเวลา แม้ในระหว่างนอนนิ่ง ๆ อยู่กับที่ ร่างกายก็ยังมีการเผาผลาญไปด้วย เรียกว่า “อัตราการเผาผลาญพื้นฐาน” โดยแต่ละบุคคลจะมีอัตราการเผาผลาญพื้นฐานแตกต่างกันออกไป และเมื่อร่างกายมีการทำกิจกรรมต่าง ๆ หรือมีการใช้แรง เช่น เดิน พูดคุย ร่างกายก็จะมีอัตราการเผาผลาญที่เพิ่มขึ้น นอกจากนี้ขณะที่ร่างกายทำการย่อยอาหารและดูดซึมก็มีการเผาผลาญเกิดขึ้นเช่นกัน
อัตราการเผาผลาญของร่างกาย สามารถวัดได้หรือไม่?
อัตราการเผาผลาญของร่างกายสามารถวัดได้ โดยการใช้วิธีให้นอนนิ่ง ๆ เป็นเวลา 30 นาที เพื่อวัดอัตราการใช้ออกซิเจน และอัตราการสร้างคาร์บอนไดออกไซด์ว่าสามารถสร้างได้เท่าไร ซึ่งจะบอกได้ว่าร่างกายมีอัตราการเผาผลาญพื้นฐานที่เท่าไร หรือเผาผลาญพลังงานได้กี่แคลอรี
วิธีสังเกตภาวะระบบเผาผลาญพัง
1.รับประทานอาหารน้อยหรือเท่ากับคนอื่น แต่น้ำหนักเพิ่มขึ้นมากกว่าคนอื่น (อ้วนง่ายผิดปกติ)
2.พยายามลดน้ำหนัก แต่น้ำหนักไม่ยอมลดน้อยลง
ระบบเผาผลาญพัง เกิดจาก
1.ป่วยด้วยโรคบางอย่าง เช่น ไทรอยด์ทำงานผิดปกติ
2.อายุที่เพิ่มขึ้น อัตราการเผาผลาญพื้นฐานมักต่ำลง
3.คนที่ตัวเล็กกว่ามักมีอัตราการเผาผลาญต่ำกว่าคนที่ตัวใหญ่กว่า
4.คนที่มีน้ำหนักขึ้น ๆ ลง ๆ ซ้ำซาก จากการลดน้ำหนักผิดวิธี ส่งผลให้อัตราการเผาผลาญพื้นฐานต่ำลงได้
อาหารที่สัมพันธ์กับระบบเผาผลาญของร่างกาย
- อาหารที่กระตุ้นการเผาผลาญ คือ อาหารจำพวกโปรตีน
- อาหารประเภทไขมัน ไม่ค่อยกระตุ้นการเผาผลาญมากนัก
แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นการกระตุ้นระบบเผาผลาญของอาหารนั้นมีผลเพียงร้อยละ 10 ซึ่งน้อยมาก สิ่งที่มีผลต่อระบบเผาผลาญของร่างกายอย่างมากก็คือ การเผาผลาญพื้นฐานในบุคคลนั้นและกิจกรรมทางกาย
ผลกระทบจากภาวะระบบเผาผลาญพัง
1.โรคอ้วน
2.โรคอื่นที่เกิดจากความอ้วน เช่น โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิต โรคหัวใจ เข่าเสื่อม
ระบบเผาผลาญพังเป็นอุปสรรคสำคัญในการลดน้ำหนัก แต่สามารถฟื้นฟูได้ด้วยการปรับพฤติกรรมการรับประทานอาหาร การเพิ่มกิจกรรมทางกาย และการดูแลสุขภาพโดยรวม การแก้ปัญหาที่ต้นเหตุอย่างเหมาะสมจะช่วยให้การลดน้ำหนักกลับมาได้ผลอีกครั้ง พร้อมทั้งสุขภาพที่แข็งแรงในระยะยาว
